Het is alweer een jaar geleden, dat ik twee weken rond Europa reisde. Mijn eerste stop was München, een prachtige stad. Vanuit München, ging ik mee op een dagtour naar een voormalig concentratie kamp in Dachau. Het was mijn eerste bezoek van mijn vakantie, maar gelijk 1 van de heftigste. Ik neem je graag mee, in een kort samengevat stuk, over dit kamp in Dachau. Er valt veel meer te vertellen en te zeggen, maar soms schieten woorden te kort. Ik denk dat iedereen die een bezoek gebracht heeft aan o.a. Dachau of Auschwitz, dit kan beamen. Het is iets, dat je met je eigen ogen moet zien om de impact te ervaren.
Het kamp, ten tijde van oorlog
Het concentratiekamp in Dachau, was het eerste grootschalige kamp van de SS in Duitsland. Het ligt ongeveer 20km van München af en is daarom vanuit deze stad makkelijk te bereiken voor een bezoek. Ook worden er veel tours georganiseerd. München, was de hoofdsad van de nazi beweging SS. Het kamp werd in gebruik genomen op 22 maart 1933 en deed dienst tot het bevrijdt werd op 29 april 1945, door de Amerikanen.
In 1948, na de oorlog werd het kamp overgedragen aan de Beierse autoriteiten, hierna werd het ondanks zijn gruwelijke geschiedenis, nog een tijd gebruikt als vluchtelingenkamp. De bijbehorende SS-kazerne werd gebruikt door de Amerikanen tot 1972 en werd vervolgens een onderkomen voor de politie.
In de zestiger jaren, ontstond het memorium, oftewel Gedenkstätte. Een eerbetoon aan de overledenen. Met daarbij een museum, dat ons tot op de dag van vandaag leert, wat voor gruwelijkheden er plaats vonden. Het kan en mag niet vergeten worden, wat mensen toen is overkomen en wat voor nasleep de oorlog nog heeft tot op de dag van
vandaag.
Gevangenen op het kamp
Heinrich Himmler, was de leider van de SS en de oprichter van het concentratiekamp in Dachau. Het is het enige kamp, dat de volledige duur van de oorlog gedraaid heeft en werd een soort prototype voor andere en nieuwe concentratie kampen. Veel mensen denken, dat concentratie kampen draaiden, om het gevangen en vermoorden van Joden ging. In Dachau was dat anders. Dachau opereerde al voor de start van de tweede wereldoorlog, sinds het jaar dat Hitler aan de macht kwam en nog voor dat de oorlog begon, vonden hier gruwelijkheden plaats. Poltieke tegenstanders, werden hier toen al gevangen gehouden, onderdrukt, gemarteld en vermoord. Het kamp had in de beginselen een capaciteit van 5000 gevangenen. Langzaam bij beetje, kwamen ook Joden en Roma terecht in het kamp.
De SS vormden in Dachau succesvol een ‘staat binnen een staat’, ze hielden er een eigen jurisdictie op na, waarin het normale recht buiten werking werd gesteld. Dit gaf ze de mogelijkheid om bovenstaande te doen. Dit werd ook wel ‘het derde rijk’ genoemd.
Vernietigings- en concentratiekampen
Ten tijde van de tweede wereldoorlog, kenden we verschillende soorten kampen. Dachau, was geen vernietigingskamp. Het kamp was niet gericht op het massamoorden van Joden, homo’s en andersdenkenden. Toch, werden er in Dachau, meer politieke gevangen gedood dan in welk kamp dan ook. In Dachau werden SS’ers getraind, om vervolgens te gaan werken in kampen dat wel vernietigingskampen waren, vandaar dan ook de gasdouches die aanwezig zijn op het terrein.
Overbevolking in Dachau
Dachau werd al snel overbevolkt. In de nagebouwde barakken, zie je hoe periode, na periode er meer ‘bedden’ ontstaan in de slaapruimtes, tot er op een gegeven moment, alleen nog maar ruimte was om te staan.
In de laatste maanden voor de bevrijding, werd het allemaal nog erger. De geallieerden waren in aantocht en daarom evacueerden de Duitsers uit voorzorg gevangenen uit andere kampen naar Dachau. In een barak verbleven wel duizenden mensen, zo brak er een tyfusepidemie uit die honderden levens per dag eiste!
Vlak voor de bevrijding moesten 7000 gevangenen gedwongen naar het zuiden te lopen, velen van hen stierven onderweg. Een paar dagen later, werden er 30 000 gevangen bevrijd. Dit vanuit een kamp met een capaciteit van 5000 gevangenen. Maar al gauw bleek, dat er op het terrein nog eens duizenden lichamen aanwezig waren van omgekomen gevangenen.
De rondleiding
De rondleiding laat ons als eerste binnenkomen bij de poort ‘Arbeit Macht Frei’. Tot voor kort was dit ee replica, daar de originele poort gestolen was. Wie doet nou zoiets? Eenmaal binnen, kom je op het grote terrein terecht. Hier valt een stilte die moeilijk te bevatten is. Zo’n grote terrein, het is gek om rond te lopen op een plek waar ruim 41500 mensen de dood hebben gevonden en waar gruwelijke dingen hebben plaats gevonden.
We leren hier over het reilen en zeilen in het kamp. Het leven bestond voor al uit dwangarbeid, bestaande uit werk voor de wapenindustrie. Gevangenen werden ook gebruikt voor proeven over het effect van het uitoefenen van luchtdruk op de mens en er werden gevangenen besmet met malaria. Wie niet meewerkte, kreeg straf in verschillende degradaties. Op het terrein, had je ook de zogenoemde dodenlijn. De overgang van grind, naar gras. Eenmaal hier overheen, werd je vermoord. Een veel gebruikte zelfmoord techniek onder de gevangen.
Hierna vervolgen we de tocht naar het hoofdgebouw, waar je als gevangene als eerste binnekwam, geregistreerd, gewassen en aangekleed werd. Een concentratiekamp, zou geen concentratiekamp zijn, als dit ook niet op een inhumane manier zou gebeuren. In het bgein van het gebouw, zie je hoe het er toentertijd heeft uitgezien, de rest van het gebouw bestaat uit een museum, waar je meer leert over de oorlog en het kamp.
Lang niet alles meer staat overeind. Maar de wachttorens en het crematorium staan nog overeind in de oorspronkelijke staat. De oude barakken zijn verdwenen, deze waren in dusdanig slechte staat. Om je toch een beeld te geven, zijn er twee nagebouwd. Waarin je verschillende ruimte terug ziet. Zoals de douches en de slaapvertrekken door de jaren heen.
Een aparte ervaring
Zoals ik eerder al zei, het bezoek aan een concentratiekamp herinnert ons eraan wat er plaats heeft gevonden aan het begin van de vorige eeuw. Waar veel van onze grootouders veel van hebben meegekregen. Een geschiedenis die we graag zouden willen vergeten, maar die eigenlijk ook niet vergeten mag worden. Woorden zijn genoeg, om uitleg te geven over wat hier gebeurde en waarom. Maar woorden zijn niet genoeg en zullen nooit genoeg worden, om te beschrijven wat voor impact dit heeft gehad en hoe mensen hier geleden hebben. Het voelt onmenselijk.
